კარტოფილის ჯიშებს ყოფენ სამეურნეო და ბიოლოგიური თვისებების მიხედვით.
გამოყენების მიხედვით დადგენილია ოთხი ჯგუფი: სასუფრე, საკვები, საქარხნე და უნივერსალური. ვეგეტაციის მიხედვით კარტოფილის ჯიშები იყოფა: საადრეო, საშუალო და საგვიანო. ამჟამად საქართველოში გავრცელებულია კარტოფილის შემდეგი ჯიშები:
მარფონა – საშუალო ვეგეტაციის ჯიშია, ხასიათდება მაღალი მოსავლიანობით. ტუბერი მომრგვალო ოვალური, მსხვილი, ყვითელი გარეკანით; რბილობი შეფერილია ღია ყვითლად, მდგრადია კარტოფილის ვირუსის მიმართ, ახასიათებს ქეცის, ფიტოფტოროზისა და ფოთლების დახვევისადმი რეზისტენტულობა.
იმპალა – ჰოლანდიური წარმოების საადრეო კარტოფილის ჯიშია. პოპულარობა მოიპოვა მყარი და მაღალი (55-დან 62 ტ/ჰა-მდე) მოსავლიანობის და კარგი გემური თვისებების გამო. ტუბერი წაგრძელებულ-ოვალურია, გარეკანი ყვითელი, რბილობი მოყვითალო. გამძლეა კარტოფილის კიბოსა და ოქროსფერი ნემატოდას მიმართ.
ნევსკი – რუსული წარმოშობის საადრეო ჯიშია, რომელიც ხასიათდება კარგი ვირუსის მიმართ, ნაწილობრივ რეზისტენტულია ნემატოდისა და ქეცისადმი; ნაწილობრივი რეზისტენტულია ფოთლების დახვევისადმი.
პიკასო – საშუალო საგვიანო ვეგეტაციის ჰოლანდიური წარმოშობის ჯიშია. ტუბერი ოვალური, დიდი ზომის, გარეკანი ყვითელი, წითელი თვალებით, რბილობი მკრთალ მოყვითალოდ შეფერილი. რეზისტენტულია კარტოფილის ვირუსის, ქეცისა და ნემატოდის მიმართ. ახასიათებს ფოთლების დახვევისა და ფიტოფტოროზის მიმართ ნაწილობრივი გამძლეობა.
ტემპო – მეტად საადრეო ჯიშია. კარგად ეგუება სხვადასხვა გარემო პირობას. გამორჩეულად გემრიელია. მოსავლიანობა 34-61 ტ/ჰა-ზე. კარგად ინახება, გამძლეობას იჩენს კარტოფილის კიბოსადმი.
რედ სკარლეტი – საადრეო ჯიშია. ერთ-ერთი საუკეთესოა წითელკანიანი სასუფრე ჯიშებიდან. მაღალმოსავლიანია (40-60 ტ/ჰა). აქვს დიდი ზომის ტუბერები (85-120გ), ლამაზი გლუვი, წითელი შეფერვის კანით; აქვს ყვითელი ფერის რბილობი. არ ღებულობს მუქ ფერს არც მექანიკური დაზიანებისას და არც მოხარშვის შემდეგ. კარგად ეგუება გვალვას. გამძლეობას იჩენს კარტოფილის კიბოს, კარტოფილის ოქროსფერ ნემატოდას, ფიტოფტოროზის, ფოთლების სიხუჭუჭის და ვირუსული დაავადებების მიმართ.
კარტოფილი (Solanum tuberosum) – ძაღლყურძენასებრთა ოჯახის, ორლებნიანი, ტუბერიანი მცენარეა. წარმოშობის ცენტრად ლათინური ამერიკის ქვეყნები ითვლება, საქართველოში მისი მოყვანა XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან დაიწყეს. კარტოფილს თესავენ უმთავრესად ახალქალაქის, ახალციხის, წალკის, დმანისის, თეთრიწყაროს, ხულოს, შუახევის რაიონებში; მოჰყავთ მთაშიც (ნინოწმინდის რაიონი, სვანეთი, რაჭა და სხვა), სადაც ნათესები ზღვის დონიდან 2200-2300 მ-მდე აღწევს. საქართველოში კარტოფილის საშუალო მოსავლიანობა 20-25ტ/ჰა შეადგენს. ახალქალაქის, ახალციხისა და წალკის რაიონებში კარტოფილის მოსავალი უფრო მეტია – 30-35ტ/ჰა.
იზორა – საადრეო ჯიშია, ტუბერების ფორმირება იწყება დარგვიდან 55-56 დღის შემდეგ. ვეგეტაციის პერიოდი 80-90 დღეა. მოსავლიანი ჯიშია. ტუბერები მომრგვალოა, თეთრი. რბილობი თეთრია. სასაქონლო ტუბერის მასა 85-120 გრამია. სახამებლის შემცველობა 12,0-18%, ცილის შემცველობა – 1,7- 2,0%. საშუალოდ ზიანდება ფიტოფტორით და ჩვეულებრივი ქეცით. ვირუსული დაავადებების და კიბოს მიმართ ზომიერად გამძლეა.
პიკასოს თვისებები
ამ ჯიშის დიდი თვისება ის არის, რომ მას აქვს შთამბეჭდავი შენახვის ხარისხი. ეს ჯიშია საუკეთესო ზამთრისთვის შეძენილი ჯიშის თითქმის ნულოვანი ალბათობის გამო. კარტოფილისთვის შესაფერისია ნებისმიერი საჭმლის მომზადება, არ ყლაპავს ყვითელს, და არ აქვს ტენდენცია. უფრო მეტიც, მოსავლის ტრანსპორტირება და, შესაბამისად, ვაჭრობისთვის შესაფერისი.
მცენარეების დარგვისას, თუ მოსავლის დაჩქარება გინდა, უმჯობესია ტუბერკულოზების მორწყვა. ამისათვის განათავსეთ მათ კარგად განათებულ ადგილას ტემპერატურა, რომელიც არ აღემატება 15 ° C- ს. კიდევ ერთი სასარგებლო გამოსავალი იქნება ტუბერების სტიმულირება სასარგებლო გადაწყვეტილებების დახმარებით, მაგალითად "ცირკონი" ან "აპინი". სათესლეებში თესლის გაშენება გაზაფხულზეა, როდესაც ძირითადი ყინვები გაიარა, მაგრამ ყველა ნიადაგი არ ამოვარდა ნიადაგისგან.
ჩავარდნა და პირველი მიწიერი მიღება უნდა ჩატარდეს, როდესაც ნერგების სიმაღლე 6-7 სმ სიმაღლეზეა. მეორე hilling უნდა ჩატარდეს ადრე აყვავებული, როდესაც პირველი ყვავილების buds გამოჩნდება. წაიკითხეთ თუ არა მცენარეების საჭიროება, თუ როგორ უნდა გავაკეთოთ, როგორ სწორად გააკეთოთ იგი სწორად ხელით და ფეხით უკან ტრაქტორის დახმარებით, შეიძლება თუ არა კარგი მოსავლის მიღება ჩელიტასა და თაღლითების გარეშე. თუ თქვენი საიტი დიდი ხნის განმავლობაში არ წვიმს, მაშინ მცენარეები დამოუკიდებლად უნდა იყვნენ. ყოველ 10 დღეში ერთხელ საკმაოდ საკმარისი იქნება. მულჩინგი ხელს შეუწყობს გრეილ კონტროლს.
დაავადებები და მავნებლები
ამ კარტოფილის ჯიშის უდავო უპირატესობა მისი იმუნური სისტემაა. პიკასოს აქვს ძლიერი წინააღმდეგობა მრავალი ვირუსებისა და დაავადებების მიმართ: ვირუსები X და Yn, სკაბი, კიბო, ნემატოდი, ფუსარიუმი, ალტერნაია, ვერტიცილიუსი. თუმცა, მისი იმუნური სისტემის ერთი სისუსტე - გვიან blight. გვიან ბუშმა ნამდვილი შხამია ყველა კარტოფილის კულტურა, რადგან ეს არის ყველაზე გავრცელებული დაავადება და მძიმე შედეგები აქვს. ავადმყოფს ეს მწვავე მოსავალი შეიძლება 70%-ით შემცირდეს. დაავადების მთავარი გარეგანი ნიშანი ფოთლების უკან თეთრი სოკოვანი დაფაა.
დროთა განმავლობაში, ტუბერები ასევე იმოქმედა და მუქი ყავისფერი ლაქები იწყება მათზე, რომლებიც შემდგომში ვრცელდება ყველა მეზობელ ბუჩქებთან. დაავადების ბოლო ეტაპზე, მცენარე ფაქტიურად კვდება - ფოთლები გააქვს შავი, მშრალი და დაეცემა, იგივე ხდება კარტოფილის სხვა ორგანოებთან. იმისათვის, რომ დაიცვას თქვენი კულტურების ამ უბედურება, სპეციალური ღონისძიებები უნდა იქნას მიღებული: spray თქვენი ბუჩქი კომპლექსური fungicides და არ დაივიწყოს hilling. იმ შემთხვევაში, თუ ბუჩქის ჯერ კიდევ overtakes თქვენი ბუჩქი, მაშინ თქვენ უნდა იპოვოთ და ამოიღონ ყველა დაზარალებული ფოთლები. ქიმიური ნივთიერებების, Ridomil MC და Oxy იმუშავებს საუკეთესო. მათ უნდა შეამცირონ ბუჩქი რამდენიმეჯერ ინტერვალით 2 კვირის განმავლობაში.
გამოყენებული ლიტერატურა
- პიკასო - აღწერა და მახასიათებლები. იხ. https://agrokavkaz.ge/dargebi/ , უკანასკნელად იქნა გადამოწმებული 30.05.2022.
- კარტოფილის ჯიშები. იხ. https://planta.ge/articles/ , უკანასკნელად იქნა გადამოწმებული 30.05.2022.
ქეთი ჯიჯიშვილი
